GRONINGEN – De rij wachtenden voor de deur van Vera in Groningen was lang en ruim voor de aangekondigde openingstijd stonden er al mensen die van heinde en nog verder naar de Martinistad waren getogen voor het concert van Swans. Ze kwamen vrijwillig voor een marteling met schoonheid, want Swans concerten zijn geen eenvoudige kost en Swans leidsman Michael Gira neemt de tijd om zijn composities uit te bouwen tot alles omvattende kathedralen of kerkers. Het resulteerde in een uitverkocht huis van mensen die zich het eerste Swans concert in Vera, dat zo’n veertig jaar geleden plaatsvond, nog levendig voor de geest konden halen, maar ook veel jongeren die op dat moment nog jaren op conceptie moesten wachten.
De geschiedenis van Swans zou opgetekend kunnen worden in een dikke pil. In 1982 was het Michael Gira die in New York de band oprichtte van uit de No-Wave scene, maar daarbij verschillende invloeden van stromingen binnen de punk en rock incorporeerde. Twee jaar later stond, toen nog voor een klein publiek, waarvan het gros ook het einde niet haalde voor het eerst Swans op het Vera podium op wat, volgens de Vera website, mogelijk het hardste concert ooit, in deze zaal was. Dat was nog voor zangeres Jarboe Devereaux, kortweg Jarboe, toetrad. Gira en Jarboe zijn de bepalende gezichten van de band die tal van albums uitbrengt, van nog zonder Jarboe het debuutalbum ‘Filth’, maar ook met haar ‘Children of God’ en ‘The Burning World’ maar in 1997 ophoudt te bestaan of, volgens Gira, een rustpauze neemt tot 2010. Zonder Jarboe pakt Swans de draad weer op met fameuze compromisloze optredens en het album ‘My Father Will Guide Me up a Rope to the Sky’, gevolgd door opnieuw meerdere studioalbums. In die hele periode doet Swans nu en dan ook Vera aan. In 2017 volgt een nieuwe hiatus, maar al een jaar later laat Gira opnieuw van zich horen. Het is de aanloop naar het album ‘The Beggar’ dat in 2023 verschijnt en een toer naar juist die podia welke Swans en de inmiddels 70 jarige Michael Gira altijd hebben ondersteund en Vera is daar één van.
Het optreden op het volle podium begint met ‘The Beggar’. Een imposant geluidsniveau wordt bereikt als het nummer langzaam aanzwelt. Het zet de sfeer en ontwikkelt zich tot een alles omvattende sound als de hele zaal in een Swans vortex wordt gezogen. Je zit onomkoombaar gevangen in de wereld die Gira com suis schept op het podium en lang weet aan te houden. Hij dirigeert als hij de gitaar neerlegt met grote gebaren de drums en bas, die als pauken slagen tegen het einde er bruut in knallen. Bassist Christopher Pravdica reageert op die grote bewegingen en wordt ondersteund door de tweede bassist Dana Schechter en drummer Phil Puleo in een prachtige orgie van geluid en bombast. Het morbide karakter van de teksten van Swans wordt wellicht het best onderstreept met ‘The Hanging Man’. De doorleefde stem van Gira beschrijft hoe de man draait in de wind en spaart geen gruwelijk detail met zijn wat hogere zang. Het beeld dat hij schets is duidelijk en gruwelijk in dit nummer met wederom een fraaie ontwikkeling. Wat opvalt is dat de band eigenlijk louter oog heeft voor de frontman. Met name lap steel gitarist Kristof Hahn, zo essentieel voor de sound van Swans, volgt Gira met argusogen en reageert op iedere vingerwijzing, hoe subtiel dan ook en dat zijn er vele, want de zanger weet precies tot op microniveau wat hij wil. Hierna wordt een blik nieuwe nummers open getrokken, te beginnen met het prachtige ‘You Will Pay’. Songs die nog nimmer zijn uitgevoerd op het podium en naamloos aan één worden geregen, met steeds een fraaie bruutheid, heftigheid en die enorme sound, die een mooie opbouw krijgt. Dan zijn er ook wat haarscheurtjes in Swans. Het micromanagement resulteert bij het begin van een song naar het dwingend wijzen naar een pedaal van Pravdica dat volgens Gira niet goed staat, maar volgens de bassist wel. Die knoeit even, krijgt nog een aanwijzing, knoeit nog even, waarna Gira met vuur in zijn ogen zelf maar heen loopt. Duidelijk ontevreden en hoofdschuddend wordt toch maar het nummer gespeeld en binnen de kortste keren is de vrede getekend. Na een uur spelen zijn drie nummers gespeeld en op een doordeweekse avond zijn er dan ook de eerste vertrekkers. Na twee uur wordt dan ‘Birthing’ in gezet als afsluiting en eindigt Swans op vertrouwd terrein met een trage geluidsstorm die prachtig is en mooi wordt uitgebouwd. Swans was terug in Vera en dat mochten we weten. Een optreden dat al niet meer verwacht was en wellicht de laatste keer, hoewel de band wel vaker een handje heeft om op te staan uit de dood.