HOOGEZAND – ‘Mamaloshn’ van Nikitov was absoluut één van de leukste projecten van 2015 in de Nederlandse muziek. Bekende nummers werden door zangeres Niki Jacobs en haar band hertaald in het jiddisch en opgenomen of live gebracht. Heel verrassende resultaten waarin het Yiddish als zangtaal sterk overeind bleef. Niki Jacobs staat dit weekend in Hoogezand. Op 31 januari zingt ze overdag voor de allerkleinsten in haar babyconcerten en in de avond brengt ze een wereld die nagenoeg onbekend is voor velen tot leven in ‘Mameloshn’. Wie zich afvraagt hoe Madonna, de Rolling Stones, Leonard Cohen of Chaka Khan klinkt in het Yiddish kan naar Het Kielzog in Hoogezand.
“Ik kan me in alle eerlijkheid niet heugen dat het ooit een vraag was of ik musicus wilde worden”, vertelt Niki Jacobs thuis in Bloemendaal. “Dat klinkt misschien gek, maar zo is het wel gegaan.
Ik denk dat ik vanaf het moment dat ik me besefte dat ik kon zingen, gewerkt heb naar het zijn van musicus. Tuurlijk is er de twijfel, van, ben ik wel goed genoeg en hoe ga ik het dan doen, maar meer ging het over het hoe ga ik het doen, dan óf ik het ging doen. dat was een vanzelfsprekendheid.” Inmiddels is Niki Jacobs één van de meest vooraanstaande Yiddische zangeresssen ter wereld die met grote regelmaat overal ter wereld wordt gevraagd op te treden. Al jong heeft ze zich na het conservatorium verdiept in het zingen in deze taal. Ze studeerde bij gevestigde namen als Zalmen Mlotek en Adrienne Cooper, In 1999 begon ze met Nikitov. Een combinatie van Yiddische liederen, gypzy jazz en Oost-Europese volksmuziek. De nadruk lag daarbij niet bij het weergeven van de oorspronkelijke liederen. Nikitov zocht de aansluiting bij het nu en deed dat met moderne interpretaties en ook in steeds grotere mate eigen liederen. “Het schrijven van eigen werk vind ik moeilijk, al merk ik wel dat ik daar steeds beter in word. Ik voel me steeds zekerder over het feit dat ik behalve uitvoerend musicus, ook iets te melden heb in het maken. De onderwerpen komen aanwaaien en zijn bij mij vaak gerelateerd aan mijn leven of het leven van mensen dicht om mij heen.”
‘Mameloshn’, wat moedertaal betekend, is niet los te zien van de geschiedenis. In de Twintigste eeuw zijn dichters, zangers, schrijvers en sprekers van het Yiddish zonder aanzien des persoons vervolgd en vermoord in concentratiekampen en tijdens pogroms. Zonder die bloedige historie zou een veel groter deel van de wereld bevolking dan nu het Yiddish machtig zijn. Zou er dan ook popliedjes in het Yiddish zijn en hoe zouden ze klinken? Dat is de centrale vraag en het gegeven antwoord op het album. “Ik weet niet of het los te koppelen is van de geschiedenis. Ik weet ook niet of het er toe doet. Ik denk dat het er vooral omgaat dat het er is. En ik op mijn manier heb gekozen voor een combinatie van nieuw en oud, traditie en vernieuwing. Ik plaats het in het nu, omdat ik nu ben.” De liedjes spreken dan ook voor zich. Bekend, maar in een onbekende taal slaan ze een brug tussen een bekende en onbekende wereld. De wereld van een wonderschone taal. “Oh over de schoonheid van het Yiddish kan ik uren doorgaan, de klanken, de dictie, de emotionele waarde de schoonheid en poezie van de woorden gaan bij mij heel diep”, verzucht Niki Jacobs. “Ik merk wel eens dat mensen veel minder tekst gevoelig zijn dan ik en die dan voor mijn gevoel missen hoe mooi de taal is. Er zijn woorden die kus je bijna je mond uit en die kracht, diepte en poezie zit wat mij betreft in het Yiddish. Het idee voor ‘Mameloshn’ komt vooral van mij en de natuurlijk de band. Het is ontstaan vanuit het idee het Yiddish een lagere drempel te geven. De taal uit het obscure te halen.Yiddish deel uit te laten maken van de huidige cultuur. Door bestaande pop liedjes te kiezen denken wij dat mensen ook weer op een andere manier gaan luisteren. Maar bovenal is het een geweldig project om mee bezig te zijn. De reacties zijn heel goed, vooral in het buitenland. de Verenigde Staten en Duitsland. Je merkt dat daar ook de connectie met popliedjes anders is. En meer gewaardeerd wordt misschien wel. We zijn zeker aan het nadenken over een vervolg, maar hoe dat er precies uit gaat zien weet ik nog niet. Ik ben wel bezig met een ander project, een cd met troostliedjes. in het Yiddish, een combinatie van oud repertoire en eigen werk, met als overkoepelend thema; troost.”
Troost is uiteraard ook een thema bij de babyconcerten. Voor de kleinsten een kennismaking met muziek. “De babyconcerten is een van de leukste dingen die ik ooit gedaan heb”, jubelt Jacobs, “het is zo bijzonder om te zien hoe die kleine mensjes reageren op klank. Op de stem, maar ook de gitaar, de accordeon, de wind, de regen, allelei klanken die we maken. Ik merk dat het wel degelijk raakvlakken heeft, namelijk in het raken, het ontroeren. Ik hoop heel erg dat we die kleine mensjes met hun ouders of verzorger, een cadeau meegeven. Een moment van rust en schoonheid.”
Niki Jacobs is een prachtige zangeres. Met haar ensemble legt ze constant verbindingen. Met de instrumenten van toen speelt ze muziek van nu. In een onbekende taal zingt ze bekende liederen. Een wereld die eens was weet ze te binden aan een wereld die er nu is. De muziek is prachtig en verdient het om levend te worden gehouden, zodat er van genoten kan worden.