BORGER – Het is al heel wat jaartjes geleden dat Jess Klein in Nederland optrad. Hoogste tijd dus en haar komende toer begint dan ook vrijdag 16 september op het podium VanSlag Borger in het kader van Roots on the Road. Voor ze in het vliegtuig stapt, vertelt Klein nog hoe ze uitkijkt naar haar toer en hoe ze in de muziek staat en gaat in op DIY, Kingston Jamaica en haar albums. Een boeiende zangeres en songwriter.
“Ik ben al vijftien jaar niet in Nederland geweest”, begint Klein het gesprek thuis in Hillsborough North Carolina. “Ik weet helemaal niet wat ik kan of moet verwachten van het Nederlands publiek. Ik kijk er wel erg naar uit om de band te herstellen met al die mensen die me in al die jaren als fan zijn blijven steunen en natuurlijke nieuwe fans te maken. Toeren in Europa is altijd geweldig. Ik waardeer erg de enorme waardering voor traditie in de verschillende kunstvormen en het publiek in Europa brengt die waardering ook mee naar de show”, kijkt Jess Klein vooruit.
Na vooruit kijken komt terug kijken. Ver terug. “Ik ben opgegroeid terwijl ik luisterde naar klassieke rock. Motown en oude jazz platen. Als niemand thuis was zong ik zo hard als ik kon met deze platen mee. Nooit in mijn wildste fantasieen heb ik in die dagen gedacht dat ik artiest of zangeres zou worden als beroep. In de tijd dat ik studeerde hoorde één van mijn Resident Advisors in mijn studentenhuis me zingen onder de douche en adviseerde me om auditie te doen voor een a cappella koor. Het was de eerste keer dat ik voor een publiek zong en geweldig. Ik was er direct aan verslaafd. Ik heb een aantal jaar in Kingston Jamaica gewoond. Ik kwam terug naar de Verenigde Staten en ik wist zeker dat mijn leven in het teken van de muziek moest staan. Ik voelde een connectie met iets dat groter dan mezelf was. Het is dat gevoel wat me elke keer weer dat podium op doet gaan.”
Jess Klein staat niet alleen bekend om haar optredens, maar ook om haar songwriting die hoog wordt geprezen. De inwoonster van North Caroline ligt hierover een tipje van de sluier op. “In de tijd op college toen ik leerde om gitaar te spelen namen mijn vrienden me mee naar optredens van veel singersongwriters. Ik schreef al korte verhalen sinds ik een tiener was en waardeerde artiesten die in een liedje een verhaal kunnen vertellen, terwijl ze zichzelf op gitaar begeleiden. Het was dus duidelijk dat ik verhalen wilde vertelen en in die tijd werd je dan haast automatisch folkzanger. Aan de andere kant ben ik opgegroeid in de jaren 80 van de vorige eeuw en ook de geweldige popmelodiëen van die tijd zijn me bijgebleven. Ik heb een goede hook in een lied nodig om er naar te luisteren of om het te zingen. Ik ben daarnaast veel blues gaan luisteren. Ik wilde ook begrijpen wat er kwam voor Rock ‘n’ Roll. Ik wilde weten waar al dat grommen en gruizige vandaan kwam. De blues voelde me erg vertrouwd, ik hoef er niet veel over na te denken. Dat is belangrijk voor me, ik heb zo’n uitlaatklep nodig. Het schrijven van een liedjes is net als het pellen van een siepel. Je haalt één voor één de lagen weg. Ik heb regelmatig weken lang nodig om zaken te schrijven die waarschijnlijk niet gebruikt worden met als enige doel de kink uit de kabel te halen, mijn brein opruimen en er overbodig spul uit te halen. Ik kan pas bij het waardevolle diepere als ik dat spul uit de weg heb. Pas als ik echt kan uitdrukken wat ik werkelijk wil zeggen, ben ik in staat om mijn beste liedjes te schrijven. Een goed onderwerp voor een liedje is alles wat me bij blijft, tot ik er een liedje over heb geschreven. Het moet een gevoel geven dat intens persoonlijk is, maar toch ook universeel. Als ik er zelf geen gevoel bij heb of als het niet een grotere waarde bevat voel ik het alsof ik de tijd van de luisteraar verspeel. Ik ga vaak terug naar mijn ervaringen als kind of kijk naar liefde, angsten, het gevoel van bangheid in het land en in de wereld op het moment en me dan afvragen hoe ik met dergelijke zorgen en ervaringen toch iets positiefs kan neerzetten.”
Naast folk, pop en blues heeft de ook de topografische reis Jess Klein gevormd. Geboren in Rochester New York is ze in haar huidige woonplaats terechtgekomen via muzikale steden als Kingston in Jamaica en Austin in Texas. “Ik woonde in Kingston toen ik een jaar of 18 was. Ik was net begonnen met gitaarspelen en liedjesschrijven. Tot dan toe was ik een beschermde omgeving opgegroeid. Ik was een middenklasse blank meisje uit Rochester, uit een voornamelijk blanke wijk van deze stad in de staat New York. Dit buitenlandse studieprogramma waar ik me voor had ingeschreven werd gerund door een Jamaicaanse vrouw die haar leven al een politieke activist was geweest. Ze kon ons veel leren van de dagelijkse realiteit in Kingston. Het was heel iets anders dan de ervaring van veel toeristen in de stad die een joint komen roken op het strand. We hadden zeven uur per dag les en veel praktijkreisjes waar we spraken met ambtenaren, vrouwen die de leiding hadden over NGO’s, artiesten, schoolkinderen, vissers of medisch personeel. We spraken met afstammelingen van de Maroons, Afrikanen die de slavernij ontvlucht waren en in de bergen een thuis hadden gevonden en hun vrijheid bevochten tegen de Britten, Fransen en Spanjaarden. Het was geweldig en een echte openbaring. Ik heb zoveel geleerd en zoveel generositeit ondervonden van de mensen. Als je een Jamaicaan hoort spreken is dat al muzikaal. Het leek ook of muziek deel uitmaakte van het dagelijks leven. Je hoeft niet beroemd te zijn om gitaar te spelen en liedjes te zingen ontdekte ik daar. Er was ook een fenomeen daar als er iets belangrijks gebeurde in Jamaica, hoorde je binnen een week er liedjes over op de radio. Ik begon daar de rol van muziek te begrijpen om maatschappelijke kritiek te uiten.”
De laatste jaren woonde Jess Klein in Austin Texas. “We zijn net verhuist, Mike en ik zijn verkast naar Hillsborough. Austin werd te druk en te duur en dat maakt het moeilijk om je als artiest te ontplooien. Artiesten hebben tijd en ruimte nodig om te scheppen en dat soort zaken wordt gecompliceerder als de huur omhoog schiet en je moet meer gaan verdienen of huisgenoten nemen of er een baantje nemen om de rekeningen te betalen. In de eerste jaren leek Austin een oase. Een plek met echt gemeenschapsgevoel. Het was er niet duur en overal waren geweldige artiesten waarmee je samen kon werken. Het was voor het eerst dat ik een plek had echt voor mezelf en dat ook kon betalen. Ik had ongelimiteerde schrijftijd”, verzucht Klein. “Ik kon zoveel absorberen en voelde me er begrepen en gesteund als ik thuis kwam van een toer”, klinkt het met enige heimwee.
Een lange lijst met samenwerkingen met andere artiesten heeft Jess Klein op haar naam. Mensen als Jimmy LaVave, Matt The Electrician, John Fulbright en zoveel andere grote namen. Erg belangrijk aldus Klein. “Ik denk dat het belangrijkste is dat ik heb meegenomen van het werken met dit soort getalenteerde artiesten het besef is dat ik ook die stap kan maken. Als ik op het podium sta of in de studio met iemand wiens werk ik bewonder, dan doe je je best om dat niveau te halen. Ik ben er in geslaagd om dat hoge niveau mee te nemen naar mijn eigen werk en shows.”
Een ander onderwerp dat ter sprake komt is DIY. Do It Yourself, een steeds vooraanstaandere stroming, waarbij artiesten zelf de regie houden. “Ik ben begonnen in de songwriter/folk scene van de late jaren ’90 en iedereen was DIY. We schreven de data van onze optredens op flyers, onder de copieerder en op de post naar iedereen waar we maar een adres van hadden. In latere jaren ben ik bij platenmaatschappijen en bij managementbureau’s geweest, maar het heb ook zelf gedaan. Je wint wat en je verliest wat. Als er een grote machine achter je staat kan dat enorm veel hulp betekenen of het kan betekenen dat mensen je met een kluitje in het riet sturen en niet echt leveren wat je verwacht. Ik vind het belangrijk dat iedereen die op dit moment betrokken is bij mijn muzikale loopbaan betrouwbaar is en op één lijn staat met mijn ideëen. Het nadeel is, dat als je aan het roer staat het ook wel eens er veel werk is.”
Recent verscheen het album ‘Bootleg’. Soms heb je ook als artiest een ‘ongelukje’. “We waren helemaal niet van plan een live album te gaan maken, maar de geluidsman bij Strange Brew had opnamen gemaakt en die klonken zo geweldig. Het was zo’n prachtige liveshow die dag en nog bijzonderder omdat we maar één keer in die bezetting hadden geoefend. Het was al lang een droom om een live album te maken en die energie die vrijkomt vast te leggen en per ongeluk was er nu die mogelijkheid. Ik werk nu wel aan een nieuw studioalbum dat we waarschijnlijk in januari 2017 gaan openen en dat later dat jaar moet verschijnen. Ik neem op de toer een EP in beperkte oplage mee met de titel ‘My Own Beating Heart’. Het is zelf geproduceerd, niet gemasterd en in een hele kleine oplage.”