BERLIJN – In de categorie bands met een Tsugaru shamisen als centraal instrument heeft het Berlijnse Mitsune waarschijnlijk niet veel concurrentie op Eurosonic Noorderslag. Het maakt de showcase van de band in Minerva in Groningen op 17 januari wel een niet te missen evenement, samen met het visuele aspect. Wie weet of in 2025 nog een formatie naar Groningen komt die het unieke geluid van dit instrument nogmaals laten horen. Het showcase festival weet te melden over Mitsune: “Mitsune is een folk fusion band uit Berlijn, met leden uit Japan, Australië, Duitsland en Griekenland. Geleid door een krachtig trio vrouwelijke shamisen-spelers, begeleid door percussie en contrabas, vermengt Mitsune hun liefde voor Japanse folkmuziek met jazz, psychedelische en filmische muziek om een suggestieve fusion-ervaring te creëren. Hart en ziel van Mitsune is de ‘Tsugaru shamisen’, een 3-snarige Japanse luit die in het oude Japan favoriet was bij blinde mensen en rondreizende muzikanten.” Een frisse en goedgezinde Youka Snell van Mitsune wacht in Berlijn. Na het uitwisselen van de beste wensen voor het nieuwe jaar is er volop tijd om dieper op de muziek van Mitsune, overigens één van de bands die al is aangekondigd voor de Wijde Wereld op Kraggenburg later dit jaar, in te gaan.
“We hebben even vakantie genomen rond kerst”, vertelt Youka Snell, samen met lead zangeres Shiomi Kawaguchi en Tina Kopp één van de drie Shamisen bespelers binnen de band, die verder bestaat uit Petros Tzekos op percussie en Noriko Okamoto op bas. De Australische om utens trok zelf voor haar muziek naar Berlijn en is, ook buiten de band, een succesvol en veelgevraagd violist, zowel in de klassieke richting, maar ook in pop en jazz. “In één woord: Berlijn!” Als we Snell vragen hoe al die verschillende nationaliteiten in een Duitse folk fusion band zijn terecht gekomen, die zijn basis heeft in Japanse muziek. “Niemand van ons komt oorspronkelijk uit Berlijn, maar we wonen hier allemaal al jaren. Berlijn is een grote stad, maar ook een kleine stad, vooral als het om de muziekscene gaat. Ik haat de term ‘smeltkroes’, maar dat is precies wat Berlijn is, en zo hebben we elkaar gevonden, rondzwemmend in de smeltkroes.” Dan veralgemeniseert ze: “Ik denk dat deze stad een bepaald soort persoon aantrekt. We kwamen allemaal naar Berlijn met het gevoel dat we niet helemaal thuishoorden in de plek waar we zijn opgegroeid. We zijn allemaal een beetje nomadisch en we hebben allemaal vragen en curiosa rond identiteit. Berlijn is een goede plek geweest om dat zonder veel oordeel of beperking te verkennen. Op deze manier denk ik dat luisteraars Berlin in onze muziek kunnen horen; het is een houding.”
“We hadden allemaal heel verschillende manieren gehad waarin we onze weg vonden naar muziek”, neemt Snell wat verder afstand nog en kijkt terug op haar eerste schreden, “ik denk dat ik alleen voor mezelf kan spreken. Ik speel viool sinds mijn tiende en heb veel formele opleidingen gevolgd, conservatorium, masteropleiding bla bla bla, gevolgd door een aantal jaren als freelancer en in allerlei bands gespeeld. Ik verhuisde van Melbourne naar Berlijn om muziek te gaan studeren en kwam op de een of andere manier vast te zitten in een lang creatief blok. Toen besloot ik de shamisen ter hand te nemen. Ik ging naar Japan en kocht een instrument met de hulp van mijn grootmoeder Fusako, en leerde spelen van mijn leraar Hibiki Ichikawa. Het leren van shamisen bracht me terug in de beginnersmentaliteit, het was als een tweede leven. Alles aan mijn reis met shamisen is anders dan mijn reis met viool. Mijn relatie met shamisen is voor mij dan ook behoorlijk heilig. Ik weet niet zeker of ik de vraag goed heb beantwoord. De korte versie is dat muziek jou vindt, en niet andersom.” Tegenwoordig heeft Snell een druk muzikaal bestaan. Naast Mitsune werkt ze als freelance en sessie muzikant en zangeres voor een bont gezelschap in tal van genres. Muziek lijkt haar geen windeieren te leggen Daar gaat toch de nodige haken en aan vooraf blijkt als we vragen wanneer ze definitief voor een muzikale carrière heeft gekozen. “Dat is een interessante vraag”, proeft ze de kwestie, “omdat het in veel opzichten geen haalbare carrière optie is”, lacht ze dan luidkeels. “De meesten van ons hangen aan een zijden draadje. Het is absoluut een moeilijke weg en ik heb vaak bijbaantjes gehad. Niettemin heb ik een muziekleven gevolgd sinds ik op 10-jarige leeftijd voor het eerst de viool aanraakte en ik ben nooit van dit pad afgedwaald. Ik heb bijna het gevoel dat ik geen keus heb. Ik denk dat passie het wint van pragmatisme.”
Terug naar Mitsune en hoe dat zo geëvolueerd is met die specifieke sound. “We zijn begonnen als een shamisen trio, dat zeer traditioneel Japans repertoire speelde, maar we waren altijd geïnteresseerd in het maken van onze eigen versies van Japanse volksliederen, of het creëren van onze eigen ingewikkelde instrumentale nummers. Toen we Petros en Daigo op percussie en bas binnenbrachten, kwamen ze met zeer interessante muzikale geschiedenissen en invloeden, waaronder jazz, afro-latin en Griekse Rebetiko. We zijn steeds brutaler geworden door al onze verschillende invloeden in de muziek te mixen en deze te combineren met Japanse volksliederen. Eerlijk gezegd denk ik dat we nog steeds ons geluid aan het vinden zijn, maar er is al een gekke mix. Ik denk er momenteel over na hoe ik metalriffs in Min’yo kan brengen. Eens kijken…..”, laat ze een stilte vallen. Dan gaat ze nog dieper in op de songwriting. “Shiomi is de tekstschrijver in onze band. Ik zou zeggen dat de meeste van haar teksten over natuur, folklore en feest gaan. We zijn behoorlijk geïnteresseerd in het Japanse concept van “Hare & Ke”. Dit is de dualiteit tussen het alledaagse leven van alledag, de “Ke” en bijzondere momenten van feestvieren, de “Hare”. Deze twee energieën moeten in evenwicht zijn, anders verliezen ze hun betekenis en wordt het leven moeilijk. Ik denk dat we zoveel van ons leven in “Ke” doorbrengen, lange werkweken, achter schermen zitten, dat we een gezonde hoeveelheid “Hare” nodig hebben om het in evenwicht te brengen. Dat is een soort algemeen thema in onze muziek, en zeker de energie die we live brengen.”
In de muziek van de Berlijnse formatie is een belangrijke rol weggelegd voor de Tsugaru shamisen. Een instrument dat toch enige toelichting behoeft en Youka Snell is als bespeelster van het instrument uit Japan daar graag toe genegen. “De Tsugaru shamisen heeft een uniek geluid met een bijzondere kracht. Het klankdeel is als een trommel, met aan beide kanten een dierenhuid. Drie zijden snaren zijn gespannen van de nek tot aan de staart, de brug zit direct op de huid. Het plectrum is enorm, je houdt het met je hele hand vast in de vorm van een kat-klauw, en je tokkelt niet op de snaren; je slaat erop tegen de body van het instrument. Je bespeelt dus tegelijkertijd een snaar en een drum. Het geluid is zeer gefocust, er zit veel power in. We wilden altijd dat de shamisen de ster van Mitsune zou zijn, omdat het instrument en de voortzetting ervan belangrijk voor ons zijn.”
Het levert en kenmerkend geluid op. De muziek wordt dan ook op verschillende manieren gekarakteriseerd, omdat het oud en nieuw weet te verbinden. Eén van de karakteriseringen is een combinatie van techno en folk, maar daar heeft Snell haar bedenkingen bij. “Ik weet niet zeker of techno de meest nauwkeurige omschrijving is, maar ik denk dat het ontmoetingspunt ritueel en trance is. Volksmuziek en techno muziek hebben beide een element van ritueel en van gemeenschap: stemmen die in koor worden verheven, lichamen die in harmonie bewegen.”
In 2022 verscheen het laatste album van Mitsune ‘Hazama’. Dit was ce opvolger van het in 2018 uitgebrachte debuutalbum. “Beide albums waren momentopnamen van waar we toen waren. Het debuutalbum is grotendeels een shamisen trio, meer traditioneel, live opgenomen met nauwelijks overdubs. ‘Hazama’ was onze eerste poging om met een ritmesectie te werken, waarbij we een aantal fantastische gasten binnenhaalden en wat gekker werden met arrangementen en productie.” De opvolger is voor dit jaar aangekondigd. Snell kan alvast onthullen: “Het is een conceptalbum dat jazz, Japanse volksliederen en psychedelia en prog combineert. Het album is ontworpen om in één keer naar te luisteren, waarbij elke beweging overgaat in de volgende. We hebben het geheel live opgenomen en in één kamer op band opgenomen, en daarna een heleboel gekke overdubs en experimentele productie toegevoegd. Wij zijn er erg enthousiast over!”
Wat maakt het live op het podium uitvoeren van jouw nummers speciaal of uitdagend? “Ons belangrijkste doel is om onszelf niet te serieus te nemen. We hebben maar één regel: elkaar minstens één keer per show verrassen”, geeft Youka Snell als bijsluiter als het gaat over optredens van Mitsune. “Alles is live, er is geen backingtrack en we gebruiken geen clicktrack. Het is dus als een levend organisme. Een van de centrale uitdagingen is dat de shamisen erg gevoelig is en voortdurend van stemming verandert als gevolg van hitte, vochtigheid enzovoort. Dit kan lastig zijn bij het spelen op hete, zweterige podia. Soms kunnen de snaren onder deze omstandigheden ook breken. Er is altijd een gevoel van gevaar, waar ik van hou. We hebben veel geïmproviseerde secties en proberen over het algemeen scherp te blijven en elke show zoveel mogelijk plezier te hebben.”
Dan besluiten we met de aanleiding voor het bezoek. Eurosonic/Noorderslag en de reden van deelname aan het showcasefestival. ”We zijn vooral op zoek naar boekingen en festivals, maar we ontmoeten graag iedereen die geïnteresseerd is in het project. Wat we doen is nogal een niche, dus het is altijd spannend om mensen te ontmoeten die met ons meeleven. Elke verbinding is betekenisvol.” Dan besluit ze met haar pitch waarom je absoluut in Minerva in Groningen op 17 januari erbij moet zijn. “Iets anders zoals Mitsune zal je bij ESNS niet zien, dat is een garantie. Zelfs als je alleen maar een kijkje komt nemen naar onze kostuums en instrumenten, zal je iets zien dat je nog niet eerder hebt gezien. Het is een erg leuke show, kom langs als je behoefte hebt aan een dosis vrolijkheid.”