LONDEN – Bilge Nur Yilmaz hopen we stiekem te spreken onder het genot van thee en Turkse zoeternijen in haar geboortestad Istanbul, maar het wordt Londen, waar ze tegenwoordig woont en werkt. Een blik op de Europese weerkaart leert dat het qua weer weinig uitmaakt en de kans op zon in de Britse hoofdstad zelfs groter is dan op de plek waar Europa en Azië zichzelf verenigen. Bilge Nur Yilmaz brengt muzikaal haar werk uit onder de naam Tendertwin. Ze is een intrigerende act die zich zal presenteren tijdens The Great Escape in Brighton. Istanbul, Londen en Brighton zijn alle drie havensteden, net als Yilmaz een soort schip is dat de wereld over doolde, op zoek naar… Het showcasefestival zegt over het optreden van Tendertwin: “Tendertwin is trans-Atlantisch geboren en zoekt naar halflevende verhalen. De kenmerkende stem van Bilge Nur Yilmaz, geboren in Istanbul, zuigt op subtiele wijze het rijke muzikale erfgoed van Turkije op van de kabbelende getijden van de Zwarte Zee en de Middellandse Zee, en filtert het door de voorbijdrijvende tijd doorgebracht in Philadelphia, Oxford en Londen – een vertrouwd folk geluid met een industriële glitch. waar landschappen verstrikt zijn in omgevingsgeluiden, misplaatste melodieën en onvoorspelbare arrangementen die doen denken aan die van Linda Perhacs of My Brightest Diamond.” Alleen vanwege deze prachtige omschrijving zou het een feest zijn als ze ook Nederland aandeed op haar muzikale pad. Helemaal omdat de eerste single van haar aanstaande EP ‘Ship Argo’ fantastisch klinkt.
In de biografie van Tendertwin bij The Great Escape staat: “Tendertwin is een verzamelaar van halflevende verhalen”. Een zin die de wenkbrauwen doet optreden en enige toelichting behoeft. Bilge Nur Yilmaz denkt even diep na. “Ik heb de laatste tijd nagedacht over het concept van een ‘verzamelaar’, omdat ik iets las over mensen met ADHD die in de oude tijd van jager-verzamelaars verzamelaars waren, omdat ze een brede periferie van kennis hadden voor de dingen om hen heen. Ik weet niet zeker hoe mijn ADHD zich op deze manier manifesteert, maar ik word gemakkelijk meegezogen in de de dagelijkse beslommeringen van mijn levensonderhoud en de manieren waarop ik besta. Ik verliet het huis om op mijn middelbare school te gaan wonen toen ik 14 was, en sindsdien bleef ik van plek naar plek naar wat me ook trok. Dat is misschien waar het ‘halflevende’ vandaan komt, ik heb nooit het gevoel gehad dat ik er volledig bij hoorde. Ik ga ermee akkoord dat dit geen gebrek of tekortkoming is in de traditionele zin van het woord, maar eerder een zegen voor het vertellen van verhalen”, lacht ze, de plek van de observerende buitenstaander claimende.
We gaan terug naar die eerste plek, Istanbul. De plek waar ze opgroeide en haar eerste muzikale ervaringen op deed. “Ik ben opgegroeid in een enigszins muzikaal huishouden, waarbij mijn vader gedurende zijn universiteitsjaren een amateur-bağlama, ook wel Turkse saz genoemd, speler was. Ik herinner me veel avonden waarop hij het instrument uit de kast haalde om een Turks volksdeuntje te zingen, terwijl hij een duet had met mijn zus.” De bağlama of saz is een snaarinstrument, met twee dubbelkorige snaren en een tripelkorige snaar die populair is in Turkije, maar ook in vele varianten in omliggende landen en streken. “Ik herinner me nog de pure emotie in die ongeoefende modale harmonieën”, lacht ze met enige vertedering bij de herinnering. “Mijn weg het maken van muziek, was veel meer door zelf daar belangstelling voor te hebben, aanvankelijk manifesteerde zich dat als urenlang doorgebracht door de stereo thuis met het wisselen van cd’s uit vreemde werelden, en het imiteren van wat ik uit volle borst hoorde.”
Inmiddels heeft ze haar eigen muziek, een sound waar haar achtergrond, maar ook haar invloeden duidelijk in door klinken ontwikkelt. “Het meeste hiervan gebeurt waarschijnlijk onbewust, op de achtergrond, bijvoorbeeld bij het zetten van thee of het fermenteren van deeg. Wat er ook in gaat, en er gaat veel in, komt er via een filter weer uit. Ik ben opgegroeid in Turkije, maar heb westerse invloeden opgepikt, ben voor mijn studie over de hele wereld verhuisd naar de VS en vervolgens naar Groot-Brittannië en heb door Europa en Midden-Amerika gereisd als straatmuzikant, waardoor ik in contact kwam met materiaal op een manier die anders misschien niet mogelijk was geweest. Ik heb onderweg ook vrienden gemaakt en samenwerking in de fasen van het maken van geluid was van fundamenteel belang. De evolutie stopt echter nooit. Ik blijf proberen open te staan voor alles wat ik hoor, niet alleen muziek maar ook geluid – het samenstellen van een sonische wereld vol inspiraties, en het bestuderen van waar ik van hou helpt meer abstracte idealen te concretiseren.”
We duiken nog verder in de materie. Hoe schrijft ze haar liedjes en wat is haar inspiratie voor de onderwerpen. “Liedjes komen wanneer ze moeten komen”, concludeert ze met een ernstige blik, “maar ik probeer een gewoonte van schrijven te maken, zelfs als dat niet van nature gebeurt. Ik heb steeds meer het gevoel dat het een spier is. Het is belangrijk om te blijven falen. Veel van de inspiratie en inhoud komen voort uit wat ik ook doormaak, soms op manieren die ik niet helemaal kan begrijpen. Soms is het een zin die ik naar mezelf sms’te, een melodie die ik zelf heb opgenomen terwijl ik neuriede in de rij bij het postkantoor, of urenlang op de gitaar knoeien. Ik moet tijd vrijmaken voor introspectie, om af te stemmen op wat er naar boven probeert te komen”, laat ze even een stilte vallen, “en in dezelfde geest moet ik observeren wat er om me heen gebeurt met een privébewustzijn. Alles is een spiegel, als je goed kijkt”, benadrukt ze.
“Ik doe geen erg bewuste poging om muzikale methoden van verschillende culturen in de muziek te markeren en te implementeren, maar ik besef dat mijn opvoeding onvermijdelijk naar boven komt,” vertelt Tendertwin als we komen te spreken over haar Turkse, Engelse en Amerikaanse invloeden, “via een aantal keuzes op het gebied van harmonie. De laatste tijd probeer ik meer vertrouwd te raken met de maqams en de Turkse liedtraditie, om te ontdekken waar die microtonale modaliteiten die ongebruikelijk zijn voor het westerse oor mij vocaal kunnen brengen. Er is ongetwijfeld een manier waarop we onze overgeërfde neigingen op de meest mysterieuze manieren in liedjes integreren, door de verhalen die we vertellen en door de manier waarop we spelen. Vooral zingen is zo’n bijzonder muzikaal vat dat somatische reflexen overbrengt die uitdrukken wat ons lichaam wel en wij niet weten. Ik heb de genreterm folk altijd ingewikkeld gevonden, want ja; wiens folk”, vraagt ze zich af, “Ik denk dat dit is wat het in wezen betekent: de cryptische uitbarstingen van de menselijke ervaring die altijd verandert. Oude volkspraktijken werden gedefinieerd door geografische grenzen en jaren van verzamelde mondelinge geschiedenissen. We wijken nu elke dag af van dat afgelegen en gesteriliseerde begrip van ergens bij horen, met een toegenomen mondialisering en een voortdurende vermenging van culturen. Waar blijven we? Hoe verandert dat de verhalen die we vertellen? Hoe zal dat verouderen? Hoe zal het klinken? Wat zit ons dwars in dit ontwortelde nieuwe volk dat we aan het creëren zijn?” Het zijn belangwekkende vragen.
In het verlengde van de toegenomen mondialisering ligt ook de weg die Tendertwin is gegaan om haar muziek aan een steeds groter publiek voor te stellen en de kans te krijgen daar serieus haar kostwinning van te maken. “Ik denk dat de toegankelijkheid tot het distribueren en uitbrengen van muziek, die mogelijk werd gemaakt door het internettijdperk, waardoor de barrière voor zichtbaarheid voor nieuwe artiesten tijdelijk werd gelijkgetrokken, voor mij een motiverende factor was om grote dromen serieus te nemen. Ik ben opgegroeid met internet, ik heb kilometers gereisd om te studeren en te zingen vanwege de vorming van internet. Het internet is ook de boosdoener van veel giftige dingen die gepaard gaan met de moeilijkheid om tegenwoordig muzikant te zijn, zoals de druk om voortdurend hapklare inhoud voor sociale media te creëren, maar de rol ervan bij het egaliseren van het speelveld is een belangrijk punt om dit te overwegen.”
Het ‘Ship Argo’ verschijnt binnenkort. Met deze EP hoopt Tendertwin een groot publiek te bereiken. “’Schip Argo’ dankt zijn naam aan het mythologische Griekse schip waarvan wordt gezegd dat het het eerste schip is dat de zeeën bevaart. Het hout zelf doordrenkte het schip met magische krachten, zoals het vermogen om te spreken en zijn eigen profetieën te produceren. Deze verzameling liederen is mijn schip. Deze liederen waren schepen die mij de afgelopen jaren hebben gedragen en veilig hebben gehouden toen ik altijd in beweging was. Tijdens het opnemen hiervan werd ik ook tante. Ik verhuisde tussen drie landen. Yuri Shibuichi, de producer en ik probeerden een sonische wereld te creëren die de vluchtige aard van migratie weerspiegelt, de verwarde nostalgie van gehechtheid, de onvoorspelbaarheid van de reis en de geprojecteerde ‘hysterie’,” benadrukt ze, “van vrouwelijke expressie.” Ze kijkt echter al verder. “De plannen voor het nieuwe album zijn zeker in de maak!”
We eindigen met een vooruitblik op The Great Escape via hoe ze optreden ervaart. Een grote lach breekt door. “De manier waarop het samenkomt op het podium met mijn band is altijd een fantastische ervaring. Live gezongen harmonieën hebben voor mij een hele helende werking, en ik ben blij dat ik dat moment op het podium met meerdere stemmen mag delen. Het belangrijkste punt van de show is voor mij de mogelijkheid dat de woorden iemand in het publiek bereiken en raken op een manier die hen iets onthult over wat ze doormaken.”
Als showcase festival kijkt The Great Escape ook altijd verder, het is de mogelijkheid om in contact te treden met de industrie. Bilge Nur Yilmaz kijkt betrekkelijk. “Hmm”, fronst ze om te vervolgen: “Mijn belangrijkste doel is om met trots te zijn op wat ik doe en om ervan te genieten. Soms kan dit een grote druk uitoefenen op artiesten, waarbij je het gevoel hebt dat je onder een vergrootglas ligt en je wordt overweldigd door de hoeveelheid gepraat uit de industrie, dus ik wil die vergiftiging graag zoveel mogelijk vermijden. Ik kijk er echt naar uit om vrienden te maken en collega-artiesten te zien optreden. Dat gezegd hebbende, sta ik open voor gesprekken met agenten, labels, boekers en managers, voornamelijk uit de Britse sfeer, om te praten over de volgende stappen in deze releasecyclus en de toekomstige inspanningen op het gebied van opnemen. Dan lacht ze: “Stuur ze naar de Water Bear voor mijn 12 :30 uur show op zaterdag 18 mei!” Wat gaan die bezoekers en de industrie dan zien. We zullen meebewegen met de deining van de zee, passend bij het thema van wat op dit moment mijn leven lijkt te zijn op schip Argo. Geniet ’s ochtends van de zon en bezoek ons om verhalen te horen over golven, onverwachte wendingen, strijkers, babygeluiden, a capella zang en wat blauw op blauw. Je zult zelfs de volgende single van de EP, ‘The Runners’, vier dagen voor de release live te horen krijgen. Het wordt heel feestelijk, misschien is het een goed idee als je taart meeneemt. Draag een badpak onder je festival kleren, want na de set gaan we meteen zwemmen.”