Foto: Rene den Engelsman
RODEN – Op de vooravond van de Corona persconferentie waarop de Nederlandse regering nieuwe maatregelen aankondigde stond Nynke Laverman in De Winsinghhof in Roden met haar voorstelling ‘Plant’. Er waren best wat overeenkomsten tussen beide te signaleren, waarbij Laverman het overigens veruit wint op urgentie, overtuigingskracht en schoonheid. Beide trachten een acuut probleem agenderen en daarna te tackelen en voor beide is er een open einde. In haar voorstelling gaat Laverman in op de relatie tussen mens en de aarde om hem heen. Het is vooral het delicate evenwicht en de kwetsbaarheid in deze relatie die de overhand heeft en hoe deze balans dreigt verstoord te worden met, wie het weet mag het zeggen, hoogstwaarschijnlijk desastreuze gevolgen voor mens en natuur. We rennen naar zelfvernietiging, maar zijn te doof en blind om waarschuwingen ter harte te nemen. De zangeres vertelt dit verhaal, maar is geen onheilsprofeet. Ze stelt vragen en dwingt je tot nadenken en geeft darmee juist hoop. Nynke Laverman is een gelouterde artieste die al circa twintig jaar verrast met steeds weer andere projecten, maar waarin haar zorg over de omgang met de aarde nooit ver weg is. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting op haar door een reis naar Mongolië geïnspireerde album ‘Nomade’. Al haar projecten hebben een geheel eigen inslag, zoals het Friestalige Fado album ‘Sielesâlt’. In het werk van Laverman is het beeld nooit ver weg. Veel zijn theaterproducties waarin naast de liedjes ook duidelijk is nagedacht over het visuele aspect. Bij ‘Plant’is dit niet anders. In Roden niet, maar normaal wel staat ze op het toneel met een danseres. Wel aanwezig deze voorstelling de videobeelden van beeld artiest Douwe Dijkstra die werden geprojecteerd op lange verticale witte banen her en der op het toneel. Achter Laverman componist en geluidskunstenaar Sytze Pruiksma die onopvallend van instrument naar instrument loopt. Bij het begin van de voorstelling schuifelt Laverman al fluitende het podium op. Tussen de doeken duikt ze af en toe op terwijl ze zich afvraagt in ‘Tree Tree’ of de boom zich wel bewust is van de mens, die zozeer de zaag aan de voet van zijn bestaan heeft gezet. Of de boom haar wel ziet. In dit optreden / voorstelling wisselt de Friezin gezongen nummers af met spoken word, zoals in ‘Betonblom’ waarin ze in het Fries de relaties tussen insiders en outsiders onder de loep neemt. Een erg mooi nummer over elkaar begrijpen en afstoten of juist omarmen. Een thema dat even later ook terug komt in het fantastisch mooi gezongen ‘Neighbours’ en in ‘Dûnsje yn ‘e mist’, waarin we al tastende elkaar nader komen. Een andere verhaal lijn is hoe we al struikelende met onze relatie met de omgeving omgaan. In een pregnante song als ‘Your Ancestor’ smeekt een voorouder die anno nu leeft aan zijn nakomelingen uit de toekomst om begrip. De economische ontwikkeling heeft ook zoveel goeds gebracht met bijvoorbeeld de bestrijding van armoede, maar te laat is gezien dat het ook een destructieve ontwikkeling was. Het is een fantastische voorstelling die soms het apocalyptische karakter toont in heftige songs en soms je ook fluisterend een andere weg voorhoudt. Eén na één trekt Laverman de doeken die toekomst verbergen weg. Sleutelsong in het geheel is ‘Cassandra’. De Trojaanse die van de God Apollo de gave van het toekomst voorspelen kreeg, maar toen ze hem haar gunsten weigerde ook de vloek dat haar voorspellingen niet geloofd zouden worden. Luisteren wij naar de Cassandra’s van deze tijd? Het is immers nog niet te laat om de sprint naar het einde te vertragen, te stoppen of zelfs te keren of wacht ons ‘De Sinne’ en ‘Stoarm’. Nynke Laverman agendeert, hoe het afloopt is een open einde dat bepalen wij. Muzikaal is het een fantastische voorstelling. Prachtige zang in een gevarieerde uitvoering. Heftig en ruw, maar ook fluisterzacht en afgewisseld met intrigerende Spoken Word. Pruiksma sluipt achter op het podium tussen de instrumenten en verbeeld daarmee ook de ontwikkelingen die we niet zien maar wel waarnemen. De wetenschappers die de oorzaak, maar wellicht ook de oplossing zijn. Als het laatste doek is gevallen, heb je geen pasklare antwoorden, maar juist veel meer vragen. Vragen die een ieder voor zich moet beantwoorden. Wat ze ook meegeeft is de hoop. De hoop dat we naar Cassandra luisteren of naar Nynke, maar in ieder geval ons bewust zijn en ook ons zelf vragen blijven stellen. Nynke Laverman zag op die Corona persconferentie ook een streep gaan door bijvoorbeeld optredens in het Posthuis Theater in Heerenveen en Spot / De Oosterpoort in Groningen. Hopelijk worden die voorstellingen nog ingehaald, Voorlopig staat eind december het optreden in De Harmonie in Leeuwarden nog op het programma.