THESSALONIKI – Op de donkerste dagen van de financiële crisis in Griekenland leek er er geen toekomst voor jongeren in deze natie. In 2017 dansten er op een dag 20 jonge vrouwen door de straten van Athene op de klanken van een vrolijk en positief liedje. Het was Marina Satti tijdens de opname van de clip voor «Μάντισσα» of Mantissa. Het liedje werd een lichtpunt, een baken van hoop voor jongeren. Het was mogelijk om jong te zijn en een toekomst te hebben in Griekenland. Marina Satti werd ermee één van de bekendste Griekse artiesten en het brengt nu haar werk naar Eurosonic in Groningen. In Thessaloniki ontmoeten we Marina Satti waar ze het filmfestival bezoekt. De prachtige stad rust uit van de zomerse stormloop van toeristen. Het is er aangenaam net boven de 20 gaden en droog. De zee rondom de stad is een diep turquoise. Thessaloniki heeft met enkele regenbuien de stof afgespoeld en er bloeien bloemen. Het is er groen. Hoewel sommige horeca gesloten is vinden we snel een typisch koffietentje waar mensen uren lang zitten, over het leven mijmeren en die gedachten van brandstof voorzien met sterke Griekse bakkies leut. Marina Satti is niet alleen door het geven van hoop een boeiende artieste. Net als Kreta waar ze oorspronkelijk vandaan komt is ze een smeltkroes van culturen, die zich uiten in haar muziek.
We beginnen als de koffie is gebracht en de gesprekken her en der om ons heen met passie worden gevoerd op Kreta. Het eiland waar Marina Satti opgroeide. “Als klein opgroeiend kind was ik al erg geboeid door alle muziekinstrumenten die ik maar kon vinden. Op een dag viel het mijn moeder op dat ik op de piano bij een vriend op het gehoor een aantal van mijn favoriete liedjes naspeelde. Dat zette haar aan het denken dat ik schijnbaar toch wel wat talent had. Ze heeft me op mijn zesde op Kreta op klassieke piano les gedaan bij een hele goede docent. Later heb ik ook de theorie geleerd, heb bij een paar koren gezongen en ben uiteindelijk klassieke zang gaan studeren, waar ik ook in ben afgestudeerd, terwijl ik tegelijkertijd ook jazz les had. Dat resulteerde in een beurs voor het Berklee College of Music in Boston. Daar ben ik in 2011 afgestudeerd als arrangeur en producent. Deze tijd deed me echt verliefd worden op de wereld van de muziek. Deze liefde heeft me in staat gesteld om over de hele wereld te reizen en overal van de muziek op die plaatsen te leren. Ik ben zo’n geluksvogel die kan reizen en mijn muziek spelen over de hele wereld en dat we hier zo samen dit interview doen voor mijn optreden in Nederland,” klinkt het meer dan opgetogen. Dan komt de controle terug. “Kortom, ik was fortuinlijk genoeg dat ik een moeder had die me richting de muziek heeft gegidst en me gedurende die hele periode heeft gesteund. Het was voor mij dan ook geen echte keuze om verder te gaan in de muziek. Mijn gedachten en mijn persoonlijk zijn, omdat ik al zo jong daarmee bezig was, gevormd rondom muziek. Ik hou er van, ik denk dag en nacht over muziek. Ik huil als ik naar iets luister wat me raakt en wat ik mooi vind en raak dan geobsedeerd op zoek naar nieuwe muziek die uitkomt. Muziek is eigenlijk het enige waar ik constant en oprecht in ben geïnteresseerd en mijn gedachten zijn daar op gefocussed en aan gecommitteerd. Het was dus overduidelijk dat op een gegeven moment de amateurbands waarin ik actief was als hobby steeds professioneler werden. De optredens die ik aanvankelijk gratis deed, daar kreeg ik geld voor geboden en daarmee groeiden ook de verantwoordelijkheden. Het is toch pas heel recent dat ik me nu zelf echt identificeer als een artiest die volledig werkt aan het realiseren van haar visie.”
We blijven nog even nog even in het gesprek op Kreta. Niet alleen voor haar muzikale eerste schreden is het eiland van belang, ook in de ontwikkeling van haar sound is de invloed van Kreta niet te onderschatten. “Ik ben opgegroeid in Heraklio. Kreta is cultureel heel erg divers. Mijn vader is afkomstig uit Soedan en mijn moeder van Kreta. Al op heel jonge leeftijd kreeg daardoor heel contrasterende invloeden zoals taal, muziek, voedsel, gewoonten, ideeën en kleuren van zowel de Soedanese, Griekse en de cultuur van Kreta. Daarnaast heeft het Midden-Oosten en de Balkan er een belangrijke invloed. Mijn vader keek naar muzikale shows van Arabische muziek op kabel TV. Ik luisterde naar Umm Kulthum en Fairouz. Mijn moeder hield dan weer erg van Griekse folk muziek en eigenlijk folk muziek van over de hele wereld. Ik kan me nog goed herinneren dat ze thuis kwam met een CD met folk van Corsica, maar ook met klassieke muziek. Mijn oom is een traditionele Byzantijnse muziekleraar. Hij probeerde me de basis te leren van de Arabische maqamat en de andere muzikale gewoonten van de Oostelijke Mediterrane Wereld. Ik vond magie in deze Oosterse muzikale cultuur. Ik bestudeer het tot op de dag van vandaag met mijn geweldige leraar Haris Lambrakis. Aan de andere kant van de medaille, ben ik ook iemand die is opgegroeid in het tijdperk 00, waar internet en de Westerse popcultuur, muziek en stijl, onontkoombaar was in ons leven. Als kind luisterde ik naar pop, hip hop, r&b en alles wat in die tijd cool was. In de periode dat ik in de Verenigde Staten was voor mijn studie, begon ik me te realiseren en accepteren dat ik een dubbele identiteit heb. Ik ben mijn wortels grondiger gaan onderzoeken. Op een multiculturele plek, zoals de VS is waar iedereen ergens anders weg komt, voelde ik dat ik in mijn hart en mijn herinneringen moest kijken en ontdekte ik heel veel verschillende elementen waar ik mee ben opgegroeid. Ik moest proberen daar een soort begrip van te krijgen. Ik moest mezelf leren begrijpen. Deze interesse van mij in het ontrafelen en incorporeren van al deze verschillende facetten die me mijn hele leven hebben beïnvloed, is een krachtige motor gebleken voor mijn persoonlijke leven, maar ook in de muziek, mijn sound en mijn artistieke visie.”
Een mooi punt om het toe te spitsen op de muziek die Marina Satti maakt. In haar muziek zijn veel van deze invloeden herkenbaar. Je hoort Oosterse klanken, een beetje jazz, wat Balkan, maar ook een folky fris dansbaar popliedje. “In mijn hoofd heb ik altijd heel veel verschillende sounds tegelijkertijd. Op het moment dat ik stopte met me er tegen te verzetten en ze niet meer probeerde te scheiden, vielen ze volledig samen. Naar mate de tijd verstrijkt ben ik steeds meer in staat om al deze culturele invloeden harmonisch naast elkaar te laten bestaan, zonder dat de één de ander wil overrompelen.” Dan informeren we hoe dat dan werkt in het schrijven van haar liedjes. “De bron van mijn behoefte voor creatie ligt diep in me verscholen”, klinkt het na enige contemplatie en nieuwe koffie “en wacht tot ik dat vertaal in iets dat voor mij meer te begrijpen is, grijpbaarder is. Ik breng veel tijd door in de studio, veel tijd in mijn uppie, veel herhaling van patronen, ik maak notities, beats, ik murmel tot woorden terechtkomen in mijn melodieën. Zo begint een liedje zich te vormen. Het helpt als ik een frame heb. Of dat nu een breder onderwerp is, een gedachte, een stimulans of een rationele inval over iets waar ik het over wil hebben. Een kader of preciezer geformuleerd een verhaallijn, dat is iets wat er voor zorgt dat niet ineens in een enorm moeras sta, waar ik niet weer uit kan komen. Mijn inspiratie vind ik in de natuur”, wijst ze naar de zee die buiten het raam zichtbaar is. “De cirkel van het leven, de vogels, de geluiden, onze instincten, het nu”, somt ze op. “Ik vind de manier om mijn emoties te vertalen in een nieuwe schepping die relevant, actueel en eerlijk is. Dat geeft me de kracht om door te gaan. Dat is voor mij de attractie. De charme van het samenbrengen van de juiste elementen op het juiste moment.”
In aanloop naar haar muzikale loopbaan studeerde Marina Satti ook nog architectuur en ze werkt daarnaast ook als actrice. Zijn dat vaardigheden die haar helpen bij haar muzikale werk informeren we. “In alles waar ik in mijn leven tijd en wilskracht in heb geïnvesteerd, heb ik ontdekt dat het me ten dienste staat op de momenten dat ik het nodig heb. Zelfs zaken waarvan je aanvankelijk denkt dat het verspilde moeite is geweest, dan vallen op een zeker moment toch alle puzzelstukjes in elkaar en je het begrijpt waar je het voor nodig hebt. Alles helpt om het grote plaatje volledig te maken, om me het gereedschap te geven voor mijn leven en creativiteit. In het theater heb ik geleerd om met grote groepen mensen samen te werken, hoe ik een verhaal kon vertellen op verschillende manieren door gebruik te maken van woorden, muziek, visuele effecten, kostuums, het decor, je stem, je lichaamshouding en je geestestoestand. Via architectuur leerde ik hoe mijn werk en creativiteit kon structureren. Hoe ik iets groots kon maken door kleinere onderdelen te verbinden en dat kan ik goed toepassen in de muziek, waar dat eigenlijk net zo werkt. Met de compositie, het ritme, herhalingen, contrast, spanning en ontlading. Het heeft mij ook visueel doen denken, dus ik kan nu een voorstelling vooraf maken van posters of mijn video’s, mijn show en zo mijn hele werk op en naast het podium regisseren. ‘YALLA!’ was de eerste grote show die ik gemaakt heb door al deze ervaringen en kennis van vroegere studies om te vormen tot handige gereedschappen.”
Hoeveel impact dat kan hebben blijkt wel uit «Μάντισσα» oftewel Mantissa. De vrolijke klanken, de dansende jonge vrouwen die de straten van Athene op zijn kop zetten. Het vormde voor veel jonge Grieken een keerpunt. Er was hoop na de financiële afgrond. Je kon jong zijn in Griekenland en plezier hebben en vertrouwen in de toekomst. “«Μάντισσα» is een lied dat ik geschreven heb in een tijd dat ik voelde dat ik meer extrovert moest zijn en dat gevoel wilde delen. Het succes van het nummer bij het publiek is voor mij een erkenning van de oprechtheid over de fase van mijn leven waarin ik toen zat. 20 jonge vrouwen dansende in de straten van Athena en één enkele camera die ze in een lang shot vastlegde. Nu er wat afstand is in tijd, denk ik dat het toch ook een sociaal statement was, althans voor mij.” Ze buigt zich voorover. “Ik wil je maar duidelijk maken; het was meer een persoonlijke verklaring van een jonge vrouw uit Athene in 2017 die vrij wil zijn en pas op de tweede plaats kwam ik als artiest.” Kort stippen we dan even het album aan dat voor 2020 staat aangekondigd. “Wat kan ik daar over zeggen. Het zal mijn waarheid bevatten.”
Het gesprek komt op Athene. Een wereldberoemde stad, maar niet de stad die in Nederland onmiddellijk aan een grote muziekscene wordt gekoppeld. “Ik denk dat wat in de stad gebeurd precies hetzelfde is als overal ter wereld. Pop, Rock en Folk zul je overal vinden. De laatste tijd worden urban en hiphop erg populair. Voor mij is het vooral mijn persoonlijke pad die me inspireert om te evolueren en te groeien. Natuurlijk volg ik wat er om me heen gebeurd, maar voor mij is mijn persoonlijke visie het belangrijkste en daar hou ik me aan. Wees jezelf en doe je ding, kijk iedereen die dat doet, daar krijg ik wel inspiratie van wat voor muziek ze ook spelen.”
De avond begint te vallen. Tijd om af te ronden. Voor Marina Satti wachten andere verplichtingen. Eerst kijken we vooruit naar Eurosonic en optreden in het algemeen. “Ik treed simpelweg op om mijn muziek te laten horen, om mijn ideeën en mijn visie op de wereld over te brengen. Ik ben voor elk optreden altijd heel nieuwsgierig naar de energie die we samen met het publiek opwekken, hoe snel we elkaar leuk vinden en samen op gaan in de muziek. Het is net alsof we op een eerste date gaan, zo nerveus ben ik. Ik probeer de bezoekers van mijn concerten op gelijke voet tegemoet te treden en mezelf beschikbaar te maken, zodat we elkaar kunnen leren kennen. In het algemeen zit de magie er in dat we de mogelijkheid hebben om elkaar te ervaren zonder vooroordelen en je jezelf kunt voorstellen.” De liedjes van Satti zijn in het Grieks, ervaart ze dat niet als nadeel voor een Europees publiek, zoals bij Eurosonic. “De taal is een belangrijk deel van hoe we communiceren, maar niet het enige deel. Muziek is een taal op zich. Een heel gewone taal, die de kracht heeft om door te dringen in ons lichaam en ons gevoel. Het kan onze hersens stimuleren, onze bewustzijn bewegen en onze verbeelding in deze wereld versterken op een manier zoals je met spraak bijna nooit zal lukken. Het zal raar klinken, maar ik vertrouw muziek meer dan het gesproken woord. De oprechtheid van muziek, het intieme en de puurheid waar muziek voor staat. We hebben ‘YALLA!’ gespeeld op festivals in veel verschillende landen. We hebben het gevoel dat we echt verbonden zijn met ons publiek, zelfs al spreken ze geen Grieks of één van de andere talen die we gebruiken tijdens het optreden. Het gaat om interpretatie voorbij de muziek op de manier dat één liedje voldoende is om die brug te slaan en er voor te zorgen dat er wordt gedanst of emoties zijn. Het is een geweldige eer voor ons helemaal uit Griekenland om te mogen optreden tijdens Eurosonic. Dat we dat podium mogen delen met zoveel belangrijke internationale acts. Dat we in onze taal mogen zingen en proberen een deel van onze cultuur te delen met het publiek. Ik hoop dat ons optreden de grenzen van taal en cultuur kan doorbreken. Dat we elkaar begrijpen. We touren nu al een behoorlijke tijd met ‘YALLA!’Dit is een concert dat 100% staat voor wie ik ben. Traditionele elementen van alle Oosterse culturen gecombineerd met urban beats en elektro. Meerstemmig a capella zang, maar ook dans en vergeving. Ik heb geprobeerd, zowel muzikaal als visueel, al deze elementen die me definiëren als artiest te verbinden en ze te integreren in het muzikale feest dat ‘YALLA!’ is. Weet je, yalla betekent in het Arabisch, laten we gaan. Het is mijn manier om uitbundig mensen mee te voeren in het vieren van diversiteit. ‘YALLA!” is mijn manier om muzikaal en sociaal present te zijn.” De stilte valt ineens. Niet voor lang, want in januari zal Marina Satti muzikaal en sociaal present zijn op Eurosonic in Groningen. Een boodschap van hoop en diversiteit is altijd welkom.