GRONINGEN – Onder haar interesses op haar Facebook pagina stelt Elizabete Balčus: Dat ik een olifantskostuum draag en er op uit gaan en me aansluit bij toeristengroepen die een rondleiding krijgen door het centrum van de stad. Loopt er dus op vrijdag 19 januari een olifant over de Grote Markt, dan zou het best wel eens Elizabete Balčus kunnen zijn op weg naar haar optreden tijdens Eurosonic in Groningen, waar ze in News Café haar showcase mag verzorgen. De Letse artieste is extravagant, maar brengt ook prachtige muziek. Ze blijkt duidelijke doelen te hebben met haar deelname aan Noorderzon.
Het is koud in de Letse hoofdstad Riga. De grijze dag is weliswaar droog, maar de temperatuur piept amper boven het vriespunt uit. Geen weer om eens even lekker de Petrikerk, het Zwarthoofdenhuis of de tuinen van Vērmanes te gaan bekijken. Elizabete Balčus heeft haar olifant pak dan ook thuis gelaten, maar is desondanks een kleurrijke verschijning. “Ik hoop dat ik Mijn olifantkostuum aankan in Groningen om met groepen toeristen de stad te gaan verkennen”, schatert de Letse, “maar dat kun je niet plannen. Dergelijke lol moet toch spontaan komen, maar als het ergens kan, weet ik zeker dat er geen betere plek is dan Groningen om het te doen. Ik hou er van met mijn muziek grenzen te vernietigen. Ik voel me een wereldburger die toevallig Lets spreekt.”
Geen verwachtingen dus qua olifanten en diezelfde opvatting neemt Balčus ook mee naar Eurosonic. “Ik denk dat het beter is om zonder al te hoge verwachtingen te komen”, kijkt de Letse ineens erg serieus, “en dan teleurgesteld worden als die verwachtingen niet worden waargemaakt. Ik ga in ieder geval mijn best doen om me zo goed mogelijk te presenteren. Ik hoop in contact te komen met boekingskantoren in diverse Europese landen en het zou ook erg prettig zijn als ik contacten kan leggen met een platenmaatschappij die interesse heeft om mijn volgende album uit te brengen.”
“Ik ben opgegroeid in een heel creatief milieu”, vervolgt Elizabete Balčus. “Ik ben het kind van een theaterdirecteur en een architect en eigenlijk vanaf het begin was het duidelijk dat ik ook een creatieve richting zou kiezen in mijn leven. Ik zat dan ook al vroeg op een muziek school, maar als ik heel eerlijk ben, de toonladders en mijn studies op de fluit konden me weinig schelen. Ik droomde er van om ballerina te worden of mode-ontwerper en dus spande ik me niet erg in voor de muziek. Ik deed alleen het hoognodige omdat het moest, maar slaagde desondanks. Op het moment dat ik de muziekschool achter mij liet en verder studeerde aan Latvian Academy of Music kwam ik terecht in een Indie Pop Band en in een ensemble dat geïmproviseerde muziek maakte. Ik heb toen alsnog fluit leren spelen, maar met het verschil dat ik speelde wat ik wilde, niet wat moest. Ik begreep dat ik mijn eigen muziek wilde maken en niet het werk van anderen interpreteren. De creatieve geest is moeilijk te onderdrukken. Als je het aantreft in jezelf, dan komt het naar de oppervlakte en is niet te stuiten.”
Het resulteert in wat anderen swel omschrijven als dream pop, maar dat is een omschrijving, waarbij Elizabete Balčus zelf de nodige vraagtekens zet. “Ik denk niet in een categorie of een genre als ik muziek maak, het komt uit mijn eigen belevingswereld en dat is het. Ik probeer altijd nieuwe technieken, timbres en gadgets te vinden. Het gevoel om niet ergens in vast te zitten, zorgt ervoor dat ik me ontwikkel. Ik evolueer niet alleen als persoon, maar ook als muzikant. Ik vind dat het de enige manier is om fris tegen de zaken aan te blijven kijken. Steeds dieper graven. Wat me wel bevalt aan de term ‘dream pop’ is dat het bij mij vaak ook echt uit mijn dromen komt. Of het nu om het muzikale of visuele deel van mijn muziek gaat. Ik tracht mijn onderbewuste wereld tot uitdrukking te brengen in een lied en zoals ik verander, veranderen mijn dromen ook. De liedjes veranderen, mijn muzikale smaak ook en de manier waarop ik ze tot uitdrukking breng. De instrumenten veranderen en de techniek en dat heeft weer impact op de sound. Mijn eerste album was een akoestisch, eenhoorn, barok popalbum. Ik was een klein meisje met de hemel in mijn ogen en schreef muziek voor de piano, harp en cello. Op mijn nieuwste album ‘Conarium’ ben ik begonnen met een electronische aanpak en het is veel meer experimenteel. Ik zou zeggen neo-psychedelische soms nachtmerrieachtige dream pop’.
Nu ‘Conarium’ ter sprake is gekomen, het prachtige nieuwe album van Elizabete Balčus, is dat een mooi volgend punt op de agenda. “Ik ben geslaagd in mijn opzet in de zin van dat ik heb kunnen schrijven wat ik wilde voor het album. Muzikaal wilde ik veel fluit gebruiken op het album en electronisch experimenteren. Ik heb er voor nieuwe instrumenten gekocht zonder dat ik direct een liedje er voor in het hoofd had. Het hele Songwriting proces is voor mij een helende ervaring, terwijl ik mezelf erdoor ook steeds beter leer kennen. Soms moet ik slapen om bij een nieuw liedje te kunnen of om een nieuwe episode in mijn show te visualiseren in mijn dromen. Dan wordt ik een soort kleine Sigmund Freud en probeer te weten te komen wat het allemaal voor betekenis heeft. Ik ken periodes dat ik heel lang niets schrijf. Dat kan maanden zijn of zelfs jaren, maar dan komt het moment dat de liedjes de één na de ander uit mij vloeien alsof er een Hoorn des overvloeds in mij zit. Als dat proces over is voel ik mij genezen. Als ik de stemming of melodie van een liedje te pakken heb, dan begin ik het uit te bouwen en te ontwikkelen. Daarvoor gebruik ik de beste middelen die ik ter beschikking heb in mijn echte leven. Ik ga experimenteren met het timbre op mijn laptop en maak een arrangement. Een eerste idee of opzet neem ik meestal op mijn telefoon op. Ik heb geen bewuste keus van onderwerpen of er zijn geen slechte onderwerpen voor mij, want dat heeft mij gevonden in mijn onderbewuste. “
De shows van Elizabete Balčus zijn extravagant. Haar outfit op het podium getuigd daar van. Een aanrader. “Ik hou van dat gevoel om op het podium de realiteit te ontvluchten en me alles te kunnen veroorloven. Het buhne is de plek waar dat kan. Het wordt dan nog extra speciaal als er in ieder geval één luisteraar is die geniet van wat ik doe of die ik ook maar een beetje kan beïnvloeden.” Op het podium komt de oude liefde van Elizabete Balčus voor het ontwerpen van mode weer tot uiting. Haar buhne kleding is als understatement opmerkelijk. Het voeden van het oor en het oog heeft ze haar optredens wel eens omschreven. “Mijn outfit is de visuele manifestatie van mijn muziek, afhankelijk van welke associatie ik op dat moment heb of welk karakter ik heb op dat moment. Ik ben er zeker van dat je gemixte inspiraties kan herkennen in mijn visuele beeld, bijvoorbeeld de film ‘Metropolis’, Cleopatra, de Bauhaus beweging, avant-garde kunst en de Aziatische cultuur in een hedendaagse mix. Vaak maak ik grote hoeden voor mijn optredens, die een goddelijke invloed symboliseren, maar ook majesteitelijk zijn en prominent. In de geschiedenis hebben bijna alle heilige figuren of ze nu uit mythes komen, helden zijn of koningen een halo. Mijn voornaamste doel is om met zo’n hoed in contact zijn met mijn eigen geest en die tonen in een overdreven licht. Dat maakt van al mijn optredens een viering, een beetje carnival.” Niet alleen de kleding en aankleding van de optredens van Elizabete Balčus zijn opmerkelijk, ook de instrumenten. Het mag niemand verrassen als ze muziek maakt met groenten tijdens een show naast meer reguliere instrumenten, zoals haar fluit. “Ik bespeel groente en fruit als een synthesizer of als percussie instrument. Fruit werkt als een midi controller en ik kies hoe elk stuk fruit of groente moet klinken. Ik moest ooit muziek schrijven voor een theaterstuk over voeding. Ik ben gaan onderzoeken hoe ik iets wat we normaal consumeren kon gebruiken als muziekinstrument. Ik ontdekte een panel dat electriciteit kon geleiden door alles wat electrische stromen geleid. Fruit, bomen, planten, groente, pannen, lepels ga zo maar door. Dat was zo leuk dat ik het heb meegenomen in mijn optredens.“ Het appeltje voor de dorst zou dus in het Newscafe zomaar het instrument kunnen zijn. Hoe de outfit zal, hoe het optreden, bijzonder wordt het in elk geval met Elizabete Balčus.