STEENDAM – Naast Art Carnivale is er komend weekend nog een cultuur hotspot in Steendam. Is het festival één weekend in het jaar, op het podium van Peter en Leni staan wekelijks op vrijdagavond boeiende artiesten. Eerder al trad Tip Jar er op en in het kader van Art Carnivale komen Bart de Win en Arianne Knegt terug op vrijdag 17 juli voor een gratis toegankelijk concert. Daarmee verschijnen twee gelouterde en invloedrijke musici op het toneel. Bart de Win vertelt in het Brabantse Neunen alles over zijn loopbaan en Tip Jar.
Bart de Win is conservatorium geschoold als jazzpianist. Een degelijke ondergrond voor een muzikale loopbaan. “Ik heb via keurige klassieke pianolessen op een muziekschool mijn instrument leren kennen”, gaat de Brabander terug naar zijn vroegste jeugd. “Mijn docent werd wel gek van alles wat ik erbij verzon, maar ze vond het ook leuk en kennelijk muzikaal. Via een jazzpianist die daar ook werkte werd opeens het conservatorium haalbaar. Met mijn ‘vrije’ opvatting over klassieke muziek was dat tot dan toe geen optie. Ik heb nooit overwogen om een ander pad te kiezen. Geen idee waarom eigenlijk. Ik had maar één kick en dat was muziek. Ik speelde gewoon in een schoolbandje en kwam wat mensen tegen die buiten die omgeving popmuziek maakten én jazz. Ik was zo’n beetje de enige die akkoorden kon lezen en via die weg ben ik de jazzkant opgeduwd. Daarbij komt dat improvisatie sowieso de ruggengraat van de jazz is. Als je toen naar een conservatorium ging studeerde je jazz of klassiek. Binnen de jazz heb je echter zoveel stijlen
en invalshoeken dat je altijd aanknopingspunten vindt. Inmiddels is het conservatoriumaanbod diverser.’
Met Tip Jar heeft De Win de specifieke jazzkant duidelijk losgelaten. Al veel eerder in zijn loopban was dat het geval. Via diverse formaties staat nu zijn muzikale loopbaan veel meer in het teken van de folk en Americana. Een muziek stijl die hem zeer aanspreekt. “De stemmen, de schijnbare eenvoud, de zeggingskracht van de teksten, de algehele ongepolijste sound – commerciële Nashville country vind ik over het algemeen minder prettig hoewel het toch Americana genoemd wordt – , de improvisatie, zoals bijvoorbeeld in blue grass en de no nonsense vibe die er omheen hangt. Verder is er in mijn jeugd veel countrymuziek gedraaid dus eigenlijk ben ik er mee opgegroeid. Mijn ouders luisterden naar Johnny Cash, Don Williams en Jim Reeves. JJ Cale volgde al snel toen ik en mijn broers zelf platen gingen kopen. Don Mclean was een idool toen ik jong was. Mijn moeder was erg gecharmeerd van John Fogerty. Ga zo maar door.”
Na het conservatorium volgen de eerste schreden op het professionele muzikale pad. Eén van de mensen die een belangrijke rol speelt in die jaren is Gerard van Maasakkers en zijn Vaste Mannen band waar Bart de Win in terecht komt als vaste man op de toetsen. “Ik heb van alles gedaan maar de vijftien jaar bij Gerard van Maasakkers’ Vaste Mannen hebben me ongetwijfeld geleerd hoe een liedje, hoe simpel ook, een zaal in vervoering kan brengen. De band waarmee ik toen speelde heb ik gevraagd om mijn liedjes vorm te geven. Dat kwam maar mondjesmaat van de grond, mede door te vage plannen. Arianne Knegt en ik zijn nu 10 jaar samen. Toen ze ontdekte dat ik schreef en niet precies wist wat ik met mijn repertoire aan moest vangen pakte ze de koe bij de hoorns. Sindsdien ben ik drie soloplaten verder en gaan we elk jaar naar de VS om onze inmiddels dikke vriendenkring in Texas op te zoeken en er te spelen. We organiseren ook jaarlijks een Nederlandse toer met een delegatie van de Mystiqueros. Walt Wilkins is het middelpunt van die band. Walt is een ongelooflijk integer mens en een exponent van alles wat ik mooi vind aan Americana. Een vriend dus. Arianne heeft me in feite geleerd om mogelijkheden te zien en te pakken. Zij boekte plompverloren vliegtickets en studiotijd om in Texas een plaat op te nemen met Walt. De rest is geschiedenis. De drie soloplaten bevatten alledrie een duet met Arianne. De reacties daarop waren dermate positief dat het logisch leek een project rond ons tweetjes te organiseren. Een jaar geleden is daar de Tip Jar cd ‘Back Porch’ uit gerold. Het feit dat ik met mijn band ‘The Simple Life’ weinig kon spelen in de volledige bezetting zorgde ervoor dat ik meestal met Arianne als backing vocalist en één extra muzikant op pad was. Dat leek al erg op het ‘duo + 1′ concept. Ik ben toen specifiek gaan schrijven voor onze stemmen en heb me op de gitaar gestort. Piano is te gek maar past nu eenmaal iets minder in de stijl. Inmiddels spelen we meestal met z’n tweeën met mij op gitaar en soms piano, Arianne zingt en het is aan mij om haar te stimuleren zoveel mogelijk snaarinstrumenten te leren spelen. Inmiddels vindt ze haar weg op gitaar en ukulele. De vuurdoop op het podium volgt snel is de planning. De liedjes komen meestal uit mijn koker maar ik vraag continu feedback aan Arianne, laat soms thema’s horen en vraag haar te vertellen waar ze aan denkt als ze de muziek hoort. Daar destilleer ik een aanknopingspunt uit en brei vervolgens verder aan de tekst. Zij redigeert weer als ik genoeg of teveel heb. Naast dat we vaak samen aan een tekst of melodie van mij zitten te schaven, schrijft Arianne ook zelf materiaal, alleen nog niet zoveel. Ze is van plan die kant van haarzelf meer te gaan ontwikkelen. Op Tip Jar’s debuut is één nummer volledig door haar geschreven; dat wordt misschien meer op de volgende albums.
Back Porch is nu enige tijd uit. Het blijkt dat een opvolger van het Americana album aanstaande is. Wederom was het Arianne Knegt die de Win voor het blok zette. “De studio is geboekt eind augustus. Dat is weer Arianne’s idee. Ik kan drie jaar schaven aan liedjes; zij wil gewoon produceren en ‘on the fly’ beslissen welke kant het opgaat. Ik heb een liedje of zes klaar, dus ga flink aan de slag de komende weken. Ik geef les op drie muziekinstituten en ben blij dat dat even gestopt is in de zomer. De vakantieperiode geeft rust en tijd om nieuwe melodielijntjes te vinden en te mijmeren over teksten. We zijn in die periode veel samen en kunnen dingen dus meteen uitproberen.”
Naast Tip Jar heeft Bart de Win ook andere projecten. Het begeleiden van buitenlandse artiesten tijdens een Nederlandse tournee bijvoorbeeld. Onlangs stond hij met de Zweed Richard Lindgren op de planken en daarmee is ook voor het voorjaar alweer een afspraak gemaakt. Leerzame ervaringen stelt De Win. “Ik ben denk ik in de wieg gelegd om te begeleiden. Ik vind solo-, en frontmanwerk fantastisch, maar ik merk dat ik daarnaast in m’n element ben als ik solisten een platform geef of een bijdrage lever aan de totaalsound. Richard was wat dat betreft mijn recentste kunstje en dat was verrassend inspirerend. Een Zweedse Americana-ster had ik niet op mijn bucketlist staan, maar ik was zeer onder de indruk. Hij gelukkig ook van mij dus we gaan verder. In februari 2016 staat hij geboekt in de Amer in Amen. De samenwerking met songwriters is uiteraard ook leerzaam voor mij. Hoe schrijf je? Hoe breng je je songs live? Ik vind dat erg mooi en interessant. Mijn opleiding helpt me om snel aan te pikken. Over het algemeen vind ik altijd wel een manier om mijn eigen ding toe te voegen. De kunst is om dat niet te braaf te doen, zonder meteen op de voorgrond te willen treden. Te braaf is soms te nietszeggend, te eager is gewoon irritant. Ik heb op het conservatorium van Rotterdam ruim tien jaar zanglessen begeleid achter de vleugel. Elke week de hele dag nieuwe stukken lezen en spelen. Dan leer je je wel aanpassen én je leert hoe je solisten op hun gemak kunt stellen en als het even kan beter kunt laten functioneren. Ik denk dat dat de basis voor mijn spel is geworden. Als ik met de Birds of Chicago speel varieert de muziek van klein en fijnzinnig tot dansbaar stampen. Met Walt Wilkins is het nog diverser voor mij, omdat hij er veel plezier in heeft om mij solistisch de ruimte te geven. In feite is hij als een soort jazzmuzikant omdat zijn songs elke dag anders klinken. Het moment bepaalt. Als ik met de hele band speel in Texas gaat het soms werkelijk alle kanten op en kan een liedje opeens tien minuten duren omdat de sfeer daar nu eenmaal om vraagt. We hebben soms met z’n allen op het podium als kleuters staan lachen en huilen tegelijk omdat we ons realiseerden dat de net gespeelde versie van ‘Poetry’, ik noem er maar eens een, nooit meer zo gespeeld zou gaan worden. Publiek uit z’n dak. Wij ook. Onbeschrijfelijk mooie ervaringen zijn dat. Met Tip Jar zitten we in een kleinere setting en merk je steeds vaker dat mensen gepakt worden door onze liedjes. Dan is het contact met het publiek intens. Daar doe ik het eigenlijk voor. Contact maken. Dat is het belangrijkste. De speelsituatie is uiteraard niet altijd zodanig dat er een luisterpubliek is. Op een festival waar iedereen maar rondwandelt komen we minder goed tot ons recht. Dan spelen we liever met vier of vijf man. De boost die dat geeft is erg prettig en geeft bodem aan het geluidsbeeld. De cd is dan ook opgenomen met bas en viool, naast de piano en gitaar en twee of drie stemmen.”
Bart de Win kijkt verder dan alleen muzikant zijn. Naast opleider is hij ook programmeur. De compleet andere kant van de medaille en ook een boeiende inkijk voor hem in wat normaliter tegenover hem zit. “Ik programmeer in Eindhoven een eigen serie in Grandcafé Berlage. Een cultuurminnend podium dat al dertig jaar opereert in het centrum van de stad. ‘Bart in de B’ heeft een simpel concept. Ik speel met een gast of enkele gasten en alle optredens zijn in principe ad hoc en eenmalig. Dat maakt het spannend en relevant voor publiek dat niet zit te wachten op een hapklare brok. Erg leuk om te doen. In onze huiskamer hebben we regelmatig gastmuzikanten. We mailen gewoon onze eigen huiskamerconcertenmailinglist en hopen op een leuk extraatje voor de artiest. De woensdag of donderdag is vaak leeg in hun agenda en als zo’n artiest dan een paar honderd euro mee naar huis neemt is iedereen blij. Als bonus bied ik me aan als gastspeler. Ik heb daar schik in en ik vergroot mijn netwerk. Uiteraard is Arianne de initiatiefneemster geweest van deze hobby. Ik was nog aan het nadenken over hoe en wat en zij trok Kevin Welch aan z’n mouw of ie misschien interesse had. Ik speelde mee. Het dak ging eraf. Hij is een ongelooflijk goede performer. Hij verkocht zo’n beetje aan iedereen een cd. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en gaan we elk jaar eten bij Kevin thuis in Wimberley, Texas. Da’s toch bijzonder. Je netwerk wordt spelenderwijs uitgebreid. We gaan in principe alleen in zee met mensen die we kennen of waar we fan van zijn. Plompverloren ‘ja’ zeggen op alle verzoeken werkt niet. Ik moet ‘iets’ hebben met de artiest anders gebeurt er niet zoveel spannends tijdens het concert. Het feit dat ik meespeel maakt de huiskamerconcerten uniek. Dan is een klik noodzakelijk. We waren al jaren fan van Po’ Girl en JT & the clouds. Toen Allison Russell van Po’ Girl en JT samen een duo begonnen vroeg Lucky Dice Music of we een huiskamerconcert wilden doen. We konden het eerst niet geloven. Jaren daarvoor zagen we Po’ Girl mét JT op Blue Highways. We waren kompleet verkocht en schaften alles aan wat er te vinden was van die gasten. Inmiddels zijn we bevriend en speel ik alweer jaren de Nederlandse en Engelse tours mee. Arianne heeft zich de afgelopen jaren ontpopt tot een ervaren toermanager en merchandise girl. Dus we kunnen die dingen ook samen doen. Soms doet Tip Jar dan weer een voorprogramma. En… onward, zoals Walt Wilkins pleegt te schrijven”, lacht Bart de Win. Onwards naar Steendam, de studio, nieuwe muzikale gasten thuis en de bevestiging van vriendschappen geboren op of achter het podium in Nederland of Texas.