Foto: Nunu Ngema
ZUIDHORN – Het jazz festival Jazz te Gast brengt om de twee jaar verrassende artiesten, zeer gelouterd of juist heel pril, naar diverse voor en achtertuinen in De Gast in Zuidhorn. Artiesten die hun eigen programma spelen, maar ook die in onverwachte samenwerking, aangestuurd door twee artists in residence, schitterende nieuwe interpretaties van nummers te bieden hebben. Altijd één van de leukste festivals in het Westerkwartier en zelfs van het Noorden. Dit jaar is de Zuid-Afrikaanse, maar België residerende zangeres Tutu Puoane één van de artiesten die in Zuidhorn aanwezig zal zijn. Een gevestigde naam die haar stem al jaren aan prachtige projecten leent en gevierd is in België, maar ook ver daar buiten. We spreken haar in Antwerpen over haar jeugd, haar liefde voor Joni Mitchell en komende projecten en uiteraard over Jazz te Gast, waarvoor op 11 juni de tuinhekjes uitnodigend open zwaaien en er jazz klinkt over gazons, onder aloude bomen en bij goed onderhouden perkjes in Zuidhorn.
We beginnen maar met de aanleiding van het gesprek. Festival Jazz te Gast is een festival waar artiesten muzikale dialogen aangaan en van elkaar leren. ”Jazz te Gast is een uniek tweejaarlijks festival waar de internationale top van de jazz elkaar ontmoet om samen nieuw materiaal te maken en uit te voeren in de prachtige tuinen van Zuidhorn”, omschrijft het festival het zelf. De vraag is dan ook wat Tutu Puoane in petto heeft op 11 juni. “Ik kan het niet zeggen omdat ik nog geen idee heb wat waar gaat spelen”, lacht ze. Dan stelt ze gerust: “Dat is het mooie van werken met geweldige jazzmuzikanten. We gaan samen iets creëren en dat vervolgens ‘laten zien’ aan het publiek. Dus ik ben net zo nieuwsgierig als jij. Ik kijk uit naar wat we gaan maken”, grijnst de zangeres. “Zingen maakt me blij”, vervolgt ze. “Het is gewoon goed voor mijn ziel. Het is mijn spiritualiteit. Het grondt me en maakt me heel. Het delen met mensen is mijn manier om te bedanken voor dit geschenk.” We informeren of we dan nog een bijsluiter moeten lezen om de diepte van haar werk beter te kunnen duiden. “Helemaal niet,” benadrukt ze. “Het is heel eenvoudig. Je houdt van wat je hoort of niet, moeilijker is het niet.”
Tutu Puoane werd geboren in een township in Pretoria als Nonthuthuzelo Puoane. “Ik ben opgegroeid in de jaren 80 in een township in Zuid-Afrika. In een township ontkwam je niet aan muziek. Jazz was en is nog steeds erg populair in de zwarte gemeenschappen van Zuid-Afrika. Mijn grootvader was pianist. Hij was mijn eerste begeleider. Muziek was en is een onderdeel van ons thuis. Ik realiseerde me al vrij vroeg dat ik zangeres wilde worden. Ik had het geluk een zeer ondersteunende moeder te hebben die mijn talent zag en het ook heel serieus nam. Ze gaf me de kans om dat talent te ontwikkelen. Mijn grootvader maakte zich echter grote zorgen toen ik naar de universiteit ging om muziek te studeren. Hij had liever gezien dat ik iets anders degelijks studeer om ‘op terug te vallen’. Ik had naar hem moeten luisteren”, grijnst ze om dan te verzuchten: “Leraar, advocaat of dokter zijn zou in 2020 handig zijn geweest.”
Het lukte de zangeres zich op te werken naar de University of Cape Town. Om verder te studeren verhuisde ze aanvankelijk naar Den Haag om later zuidwaarts te trekken naar België en in Antwerpen zich te vestigen. Hier kwam haar internationale loopbaan als jazz zangeres tot bloei. “Ik hou van de vrijheid die jazz geeft. Ik vind het geweldig dat hetzelfde nummer anders gespeeld kan worden en elke avond anders aanvoelt. Ik hou ervan hoe nummers kunnen ‘groeien’ op het moment dat je met briljante muzikanten speelt”, legt ze uit over haar voorliefde voor jazz. Ze schrijft zelf haar eigen composities, maar schitterde ook in programma’s rondom Billie Holliday en Nina Simone. Deze dagen treedt is ze te gast in programma rondom het Great American Songbook en met het Metropole Orkest zingt ze in een eerbetoon aan de dit jaar 100 jaar geleden geboren wijlen Toots Thielemans met wie ze zelf nog optrad. Ze bracht diverse albums uit, onder eigen naam, maar ook als onderdeel van projecten. In Groningen kennen we echter haar van een heel andere kant. De laatste jaren schitterde ze ook in het theater en ze was met bijvoorbeeld Ntjam Rosie, Denise Jannah, Gloria Boateng en nog een aantal andere actrices en zangeressen te zien in de voorstelling ‘Dear Winnie’, een coproductie van het Groningse gezelschap NNT en het Brusselse KVS en collectief Jr.cE.sA.r. over het leven van Winnie Mandela. We informeren wat liedjes bij Tutu Puoane passen en hoe ze die selecteert. “De tekst is belangrijk voor mij”, concludeert ze direct. “Ik moet van de muziek houden en volledig resoneren met de woorden. Soms word ik echter verliefd op liedjes, zelfs als ik de taal niet versta. Vooral muziek uit Brazilië spreekt mij vaak aan. Als ik er echter genoeg van een liedjes dat ik niet versta hou om het te willen zingen, dan moet ik de woorden begrijpen”, stelt de zangeres.
Eén van haar laatste projecten was een toer met het werk van Joni Mitchell waarmee ze lang onderweg was. Naast Jazz en Zuid Afrikaanse songs is ook het Great American Songbook en de uitstekende songwriters uit de Verenigde Staten een bron van inspiratie. In dat kader past de Joni Mitchell helemaal, verantwoordelijk voor zoveel prachtige liedjes. “Ik beschouw Joni Mitchell als een van de beste dichters van onze tijd. Ze is echt een geniale songwriter, tekstschrijver en muzikant. Door haar werk te zingen, raak ik echt geïnteresseerd in poëzie. Ik ben helemaal geen dichter, maar ik waardeer het.” In 2017 resulteerde dit in het album ‘The Joni Mitchell Project’, waarop de liedjes te beluisteren zijn.
Ter afsluiting kijken we nog even vooruit. Niet naar Jazz te Gast, maar verder vooruit naar de nieuwe voorstelling waar Tutu Puoane aan werkt en dat op een later stadium op de planken moet komen. “Ik ben erg enthousiast over mijn volgende project. Mijn pianist en ik hebben nieuwe muziek geschreven met de poëzie van een Zuid-Afrikaanse dichter als tekst voor de songs. Haar naam is Lebo Mashile. Ik ben echt enthousiast over deze liedjes. Het zal geweldig zijn.” Een aanrader dus op voorhand en hopelijk komt ze met dit programma ook naar Groningen. Dat zal de tijd leren, maar vooralsnog is de afspraak op 11 juni in De Gast in Zuidhorn, naast een bloembed bij een pergola.