TALLINN – Eurosonic is jaarlijks het moment om je te realiseren hoe mooi in de landen rondom de Baltische zee de plaatselijke folk muziek met moderne middelen wordt heruitgevonden. Hoe jonge muzikanten met hedendaagse hulpmiddelen de muziek van hun voorouders tot leven brengt. Ieder jaar zijn daarvan wel een paar voorbeelden in Groningen te beluisteren. Dit jaar onder andere van Duo Ruut. Dit stel uit Estland wordt door Eurosonic als volgt in de etalage gezet: “De muziek van Duo Ruut (‘Duo Vierkant’) is gebaseerd op het raakvlak dat twee jonge Estse muzikanten en songwriters sinds 2017 hebben verkend. Hun geluid verbindt een enkele Estse citer met twee opmerkelijke stemmen. Aangezien ze op één instrument componeren is Duo Ruut’s muziek in de kern minimalistisch, maar ook vol met nieuwe en fantasievolle ideeën. Hun eerste album uit 2019 was ‘Debut Album of the Year’ (Estonian Ethno Music Awards 2020) en werd in 2021 gevolgd door de internationaal bewierookte EP ‘Kulla kerguseks’ (‘Gouden Licht’).” Katariina Kivi en Ann-Lisett Rebane zijn sinds 2017 Duo Ruut en in een herfstig Tallinn vertellen ze beide enthousiast over hun muziek en de komende Groningen avonturen.
“De moderne folkscene in Estland is de laatste tijd zeer actief en zelfs competitief geworden,” constateren Katariina Kivi en Ann-Lisett Rebane bij het begin van het gesprek. “Daar hebben we veel inspiratie en motivatie uit gehaald. Het is een grote gemeenschap, waar elk jaar verschillende collectieven nieuwe en innovatieve manieren bedenken om de enorme databases met traditioneel materiaal die we hebben te gebruiken. Daarnaast halen we ook veel inspiratie uit andere genres, waardoor we verder kijken van de folk scene en het helpt om innovatiever en experimenteler te zijn. We hebben onze muziek heel natuurlijk laten evolueren. Natuurlijk zijn er enkele drastische veranderingen geweest, zoals de overgang naar een enkel instrument. De Estse citer is een instrument dat we nog nooit eerder hadden bespeeld. Alle veranderingen en vooruitgang zijn middelen geweest om een doel te bereiken, dat is het geluid waar we op dat moment naar zochten. Wanneer we de citer bespelen zoals we het spelen, creëert zelfs alleen de positionering op het podium een bubbel waarin alles daarbuiten lijkt te verdwijnen. Misschien is dit de reden waarom elke fase heel vertrouwd aanvoelt.”
Het is voor de toeschouwer even zoeken. Twee dames die zich buigen over één instrument dat in Nederlandse ogen niet vanzelfsprekend is. “Geen van ons beiden heeft het de citer academisch geleerd aan de Georg Otsa nimeline Tallinna Muusikakool waar we hebben gestudeerd. Dat geeft ons een soort vrijheid om nieuwe technieken te verzinnen en uit te proberen. Toen we deze citer tegenkwamen, was het een grote verrassing voor ons dat hij zo’n breed scala aan verschillende geluiden mogelijk maakte. Het werd een mooie stap weg van van onze reguliere instrumenten en we wilden er echt zoveel mogelijk plezier mee hebben.”
We stappen voor nu even weg van de folk en duiken de historie in. “Voor ons beiden begon de muzikale reis vrij vroeg, omdat we werden opgevoed door kunstenaars van verschillende kunsten en opgroeiden in zeer creatieve gezinnen. Dus natuurlijk werden we allebei op een school gezet, waar muziek altijd aanwezig was en hoog werd gewaardeerd. Daar begonnen we langzaamaan inspiratie te putten uit elkaars muziek en vormden uiteindelijk het duo. Het is tot nu toe een heel natuurlijke reis voor ons geweest en we hebben het nooit als een apart doel beschouwd om muzikant te worden als professie. Natuurlijk hebben we onze hoop en dromen, maar we hebben altijd geprobeerd om het concert voor concert te benaderen en alle bruggen over te steken als we die bereiken, dus we realiseerden ons niet eens toen plotseling muziek ons beroep was geworden. We houden van de manier waarop het is gebeurd, omdat we de mogelijkheid hebben gehad om te doen waar we van houden zonder het te veel te analyseren. Voordat we onze krachten bundelden en samen begonnen te schrijven, probeerden we allebei de manier waarop we ons muzikaal wilden uitdrukken afzonderlijk te ontdekken. Als klasgenoten hadden we elkaar altijd op onze radar gehouden en hielden we van elkaar in de gaten wat de ander muzikaal aan het doen was. Het was tot ongeveer de 8e klas, dat we gewaardeerde klasgenoten waren, maar zonder echt verbinding met elkaar te hebben. Op dit punt voelden we allebei de behoefte om de ander bij het proces te betrekken. Onze muzikale ideeën bleken overeen te komen en vulden elkaar vanaf het begin direct aan, dus we bleven ermee doorgaan en boekten samen vooruitgang op zowel technische als creatieve manieren.”
Deze ontdekking resulteerde in tal van liedjes en we kijken naar hoe Duo Ruut hun liedjes schrijft, hoe het tot stand komt.. “Ons songwriting proces is door de tijd heen min of meer hetzelfde gebleven”, stellen Katariina Kivi en Ann-Lisett Rebane. “Het startpunt varieert, soms beginnen we met een idee van een sound die we willen creëren en kiezen we de technieken, melodieën, teksten en andere hulpmiddelen op basis daarvan, soms vinden we een traditionele melodie of tekst waarmee we ons verbonden voelen. Daarna is het proces grotendeels hetzelfde. We zitten samen met het instrument en beginnen te jammen. We proberen alles wat we kunnen bedenken en verzamelen ideeën. Vanaf dat punt is het eindeloos oplossen van problemen waarbij we zoveel mogelijk willen bereiken met zeer beperkte opties. Dat is meestal het meest interessante deel, waar de magie gebeurt en de rare ideeën geluiden en uiteindelijk liedjes worden.” In een popwereld war de internationale voortaal Engels is, schrijft Duo Ruut de meeste van liedjes in het Ests. We informeren hoe Duo Ruut toch Europa wil overtuigen. “Vanaf het allereerste begin is het een van onze missies geweest om de Estse tradities levend te houden en tegelijkertijd muziek te maken en te spelen waar we zelf graag naar zouden luisteren. Onderdeel hiervan is het gebruik van de Estse taal en traditionele teksten die zijn overgenomen van onze voorouders. In eerste instantie was er best een aarzeling over, omdat we dachten dat de luisteraars de betekenis van de tekst niet zouden begrijpen. Dit onbegrip zou in een mindere ervaring van onze muziek kunnen resulteren, maar deze twijfels zijn in veel landen, met verschillende doelgroepen, onjuist gebleken. Het is ons duidelijk geworden dat niet de betekenis van de tekst er echt toe doet, maar meer de klank en magie van de oude taal.” Recent brachten Katariina Kivi en Ann-Lisett Rebane ook een Engelstalig nummer uit. “Natuurlijk staan we ook open voor andere tradities en talen”, lachen beide, “dus we begonnen te experimenteren en maakten onze versie van een Iers traditioneel lied ‘Nightingale’. We denken graag dat er geen kennis vooraf hoeft te zijn voor de luisteraar om naar onze muziek te kunnen luisteren. Maar we zien onze muziek zelf door de lens van heel verschillende genres die we allebei in het songwriting proces brengen. Buiten het duo zijn we actief in heel verschillende muziekrichtingen, waarbij de een op de beat van jazz en popmuziek swingt en de ander zich met meer hedendaagse en klassieke muziek bemoeit.”
De EP ‘Kulla kerguseks’ is de opvolger van het debuutalbum. Beide zijn internationaal bewierookt. “Ons hoofddoel bij deze EP was, net als bij het eerste album, om goede muziek te schrijven en te publiceren,” stelt Katariina Kivi. “We hebben echt geprobeerd ons spel op alle mogelijke manieren te verbeteren, zowel creatief als technisch, terwijl we de essentie van wat we doen behouden bleven. Het hoofdthema van de EP is de kracht van woorden. We werden geïnspireerd door de manier van denken dat woorden de kracht hebben om aspecten van het leven te veranderen”, vult Ann-Lisett Rebane aan. “De belangrijkste focus van de teksten die we kozen was op de genezende kracht van woorden, of het nu is om iemand te laten stoppen met bloeden of om iemands geest te genezen met liefde of vreugde. We zijn allebei enorm gegroeid sinds de release van ons debuutalbum, daarom is “Kulla Kerguseks” muzikaal volwassener en rijper. Het is een brug van onze jongere persoonlijkheden naar het leven en de muziek die nog moet komen.”
De muziek die nog moet komen, dat is een mooie brug over de zee die Tallinn en Groningen scheidt. Het enthousiasme is voelbaar en twee paar stralende ogen zijn te zien als er wordt geïnformeerd naar de plannen voor Eurosonic. Duo Ruut staat in de startblokken. “Je muziek op een podium uitvoeren voor een publiek is een gevoel dat je niet kunt beschrijven. Elke keer is het weer een beetje anders, maar we zijn ontzettend dankbaar dat we dit vaak mogen doen en meemaken. Dit magische gevoel en deze feedback zorgen ervoor dat we nog meer houden van wat we doen. Eurosonic is een showcasefestival. Allereerst is het doel om een goede showcase te geven. Als de muziek de luisteraar raakt, volgt de rest. We staan natuurlijk open voor verschillende soorten samenwerkingen en zijn benieuwd hoe het avontuur, ook zakelijk verder gaat. Op onze showcase op Eurosonic serveren we de luisteraar de lekkerste smaken van Duo Ruut. Een paar weken geleden hadden we een showcase op Tallinn Music Week. Het is zelfs moeilijk te beschrijven wat er gebeurde, maar deze energie en sfeer onder de afgevaardigden was gewoon ongelooflijk.” Daar rekent Duo Ruut ook in Groningen op. Eurosonic is in januari. Een definitieve plek en tijd van optreden is nog niet bekend.